عید نوروز
- عید نوروز
- تاریخچه نوروز:
- نوروز در جهان:
- آداب و رسوم عید نوروز:
- سفره هفت سین
- ریشه و تاریخچه سفره هفت سین
- تغییرات سفره هفت سین در طول سال‌ها
- اجزای سفره هفت سین
- انواع مختلف از سبزه
- آجیل عید نوروز
- خانه تکانی عید نوروز
- دید و بازدید نوروزی
- عیدی دادن در عید نوروز
- چهارشنبه سوری
- تاریخچه چهارشنبه سوری
- آداب و رسوم چهارشنبه سوری
- سبزی‌پلو با ماهی عید
- مواد لازم برای تهیه سبزی پلو با ماهی:
- طرز تهیه سبزی پلو با ماهی:
- سیزده بدر
- تاریخچه سیزده بدر
- آداب و رسوم سیزده بدر
عید نوروز، کهن‌ترین جشن بشریت، با قدمتی بیش از 3000 سال، از دیرباز در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، به عنوان نمادی از آغاز بهار و رستاخیز طبیعت، گرامی داشته می‌شود. این جشن باستانی، آمیخته با آداب و رسوم و سنت‌هایی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران زمین دارد و هر یک حامل پیامی عمیق و معنوی هستند.
تاریخچه نوروز:
ریشه‌های نوروز به دوران ایران باستان و پیش از زرتشت باز می‌گردد. در آن زمان، مردم ایران باستان معتقد بودند که در روز اول فروردین، اهورامزدا، خدای خیر و نیکی، بر اهریمن، خدای شر، پیروز می‌شود و جهان دوباره متولد می‌شود. به همین دلیل، این روز را جشن می‌گرفتند و به آن “نوروز” یا “روز نو” می‌گفتند.
نوروز در جهان:
عید نوروز نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر جهان نیز جشن گرفته می‌شود. از جمله این کشورها می‌توان به افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، کردستان عراق، ترکیه، و برخی از کشورهای آسیای میانه اشاره کرد.
آداب و رسوم عید نوروز:
سفره هفت سین
سفره هفت سین، یکی از آداب و رسوم دیرینه و محبوب عید نوروز در ایران است که قدمتی بیش از 3000 سال دارد. این سفره نمادی از زایش، شادکامی و امید به زندگی است و در روز عید نوروز با هفت عنصر نمادین از طبیعت چیده می‌شود. همچنین سفره هفت سین، آئینی باستانی و ملی است که در فرهنگ و تاریخ ایران زمین جایگاهی ویژه دارد. این سفره، با آداب و رسوم متنوع و غنی خود، نمادی از هویت ایرانی، صلح و دوستی، نو شدن و امید به زندگی است.
ریشه و تاریخچه سفره هفت سین
ریشه سفره هفت سین به دوران ایران باستان و آئین زرتشت باز می‌گردد. در آن زمان، مردم ایران معتقد بودند که در روز اول فروردین، اهورامزدا، خدای خیر و نیکی، بر اهریمن، خدای شر، پیروز می‌شود و جهان دوباره متولد می‌شود. به همین دلیل، این روز را “نوروز” یا “روز نو” نامیدند و برای استقبال از سال نو، سفره‌ای با هفت عنصر نمادین از طبیعت که هر کدام معنای خاص خود را داشتند، می‌چیدند.
تغییرات سفره هفت سین در طول سال‌ها
سفره هفت سین در طول سال‌ها تغییراتی را به خود دیده است. در ابتدا، این سفره با هفت عنصر “هفت شین” که شامل شمع، شراب، شیرینی، شهد (عسل)، شمشاد، شربت و شقایق بود، چیده می‌شد. اما پس از اسلام، به دلیل حرام بودن شراب، آن را با سرکه جایگزین کردند. همچنین، در برخی از دوره‌ها، عناصر دیگری مانند سمنو، سیب، سنجد، سماق و سکه نیز به سفره هفت سین اضافه شدند.
اجزای سفره هفت سین
سفره هفت سین شامل هفت عنصر نمادین از طبیعت است که هر کدام معنای خاص خود را دارند. این هفت عنصر عبارتند از:
- سیر: نماد سلامتی و تندرستی
- سماق: نماد صبر و بردباری
- سرکه: نماد چاشنی زندگی و از بین بردن کهنگی
- سنجد: نماد عشق و محبت
- سیب: نماد زیبایی و تندرستی
- سکه: نماد ثروت و برکت
- سبزه: نماد سرزندگی و شادابی
انواع مختلف از سبزه
سبزه گندم: این یکی از رایج ترین سبزه های عید است. برای کاشت سبزه گندم، باید دانه‌های گندم را به مدت 24 ساعت در آب خیس کنید و سپس آن‌ها را در ظرفی که با خاک پر شده است بکارید. سبزه گندم بعد از حدود 10 روز رشد می‌کند.
سبزه عدس: سبزه عدس نیز از دیگر سبزه‌های محبوب عید است. برای کاشت سبزه عدس، باید دانه‌های عدس را به مدت 12 ساعت در آب خیس کنید و سپس آن‌ها را در ظرفی که با خاک پر شده است بکارید. سبزه عدس بعد از حدود 12 روز رشد می‌کند.
سبزه ماش: سبزه ماش نیز از دیگر سبزه‌های محبوب عید است. برای کاشت سبزه ماش، باید دانه‌های ماش را به مدت 12 ساعت در آب خیس کنید و سپس آن‌ها را در ظرفی که با خاک پر شده است بکارید. سبزه ماش بعد از حدود 10 روز رشد می‌کند.
سبزه خاکشیر: سبزه خاکشیر نیز از دیگر سبزه‌های محبوب عید است. برای کاشت سبزه خاکشیر، باید دانه‌های خاکشیر را به مدت 24 ساعت در آب خیس کنید و سپس آن‌ها را روی ظرفی که با پارچه نخی پوشیده شده است بریزید. سبزه خاکشیر بعد از حدود 3 روز رشد می‌کند.
سبزه شاهی: سبزه شاهی نیز از دیگر سبزه‌های محبوب عید است. برای کاشت سبزه شاهی، باید دانه‌های شاهی را به مدت 6 ساعت در آب خیس کنید و سپس آن‌ها را در ظرفی که با خاک پر شده است بکارید. سبزه شاهی بعد از حدود 6 روز رشد می‌کند.
علاوه بر این سبزه‌ها، می توانید از سبزه‌های دیگری مانند سبزه یونجه، سبزه ذرت، سبزه لوبیا، سبزه نخود و سبزه کنجد نیز استفاده کنید. همچنین عناصر دیگری نیز در سفره هفت سین قرار می‌گیرند که هر کدام معنای خاص خود را دارند. برخی از این عناصر عبارتند از:
- تخم مرغ رنگی: نماد نطفه و باروری
- ماهی: نماد زایندگی و برکت
- آینه: نماد روشنایی و پاکی
- شمع: نماد روشنی و گرما
- قرآن: نماد معنویت و ایمان
- سماور: نماد صمیمیت و دورهمی
- شیرینی: شیرینی‌های سنتی ایرانی، بخش جدایی ناپذیر سفره عید نوروز هستند. این شیرینی ها با طعم و مزه های مختلف، زیبایی و تنوع خاصی به سفره عید می بخشند. شیرینی های سنتی ایرانی مخصوص عید شامل شیرینی نخودی، باقلوا، نقل، قرابیه، شیرینی گردویی، قطاب، نان برنجی و نان چایی هستند که عموما در تهیه آن‌ها انواع مغزها، هل و دارچین، زعفران و گلاب بکار رفته است.
- آجیل: نماد برکت و فراوانی
آجیل عید نوروز
آجیل عید، یکی از آداب و رسوم دیرینه ایرانیان در ایام نوروز است. آجیل، نمادی از برکت و فراوانی است و در سفره هفت سین نیز جایگاهی ویژه دارد. ترکیبات آجیل عید نوروز در نقاط مختلف ایران متفاوت است، اما به طور کلی شامل پسته، بادام، فندق، گردو، تخمه کدو، تخمه آفتابگردان، نخود و کشمش می‌باشد.
خانه تکانی عید نوروز
یکی از مهم‌ترین رسوم نوروز، خانه تکانی است. خانه تکانی، نماد زدودن کهنگی و ناخالصی ها از زندگی است که به منظور پاکیزگی و زدودن هرگونه آلودگی از خانه انجام می‌شود. این عمل، به منظور پاکیزگی روح و آماده شدن برای آغاز نو است.
دید و بازدید نوروزی
عید نوروز، عید صلح و آشتی است. دید و بازدید از اقوام و خویشان، از مهم‌ترین رسوم نوروز است که به منظور صله رحم و ایجاد الفت و مودت انجام می‌شود. دید و بازدید، فرصتی برای تجدید دیدارها و تبریک سال نو به یکدیگر است. در این ایام، می توانیم کینه‌ها را از دل بزداییم و با آغوش باز به استقبال دیگران برویم.
عیدی دادن در عید نوروز
عیدی دادن، رسم دیرینه‌ای است که در آن بزرگترها به کودکان و کوچکترها هدیه‌ای به عنوان عیدی می‌دهند. این عمل، نمادی از خیر و برکت و آرزوی خوشبختی برای کودکان است.
چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری، از دیرباز در فرهنگ و تاریخ ایران زمین جایگاهی ویژه داشته است. این جشن باستانی که در آخرین سه شنبه سال برگزار می‌شود، نمادی از پاکسازی، دفع بلا و استقبال از بهار و سال نو است.
تاریخچه چهارشنبه سوری
ریشه چهارشنبه سوری به دوران ایران باستان و آئین زرتشت باز می‌گردد. در آن زمان، مردم ایران بر این باور بودند که در شب چهارشنبه سوری، ارواح درگذشتگان به زمین باز می‌گردند. از این رو، برای دور کردن ارواح خبیث و دفع بلا، آتش روشن می‌کردند و از روی آن می‌پریدند.
آداب و رسوم چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری با آداب و رسوم متنوعی همراه است که از دیرباز تاکنون سینه به سینه نقل شده است. برخی از این آداب و رسوم عبارتند از:
- پریدن از روی آتش: آتش، نماد روشنایی و گرما است. روشن کردن آتش در چهارشنبه‌سوری، نمادی از پیروزی خیر بر شر و روشنایی بر تاریکی است. مردم در این شب، در حیاط خانه‌ها یا در کوچه و خیابان، آتش روشن می‌کنند، از روی آن می‌پرند و شعر ” زردی من از تو، سرخی تو از من ” را می‌خوانند. روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، از مهم‌ترین آداب و رسوم چهارشنبه سوری است.
- فالگوش: فالگوش، نمادی از امید به آینده و آرزوی خوشبختی است. در این رسم، افراد در گوشه‌ای می‌ایستند و به صحبت‌های رهگذران گوش می‌دهند و از آن فال می‌گیرند.
- قاشق‌زنی: قاشق‌زنی، نمادی از طلب روزی و برکت است. در این رسم، کودکان با قاشق به در خانه‌ها می‌روند و با خواندن شعر “آجیل مشکل گشا، دخل صاحبخانه پر برکت” از صاحبخانه عیدی می‌گیرند.
- شال‌اندازی: شال‌اندازی، نمادی از کمک به نیازمندان و نوع‌دوستی است. در این رسم، جوانان شال‌های رنگی را به هم گره می‌زنند و از آن طنابی بلند درست می‌کنند و از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار، آن را از روزنه دودکش وارد منزل می‌کنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست می‌گرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند.
معنی شعر زردی من از تو، سرخی تو از من چیست؟
شعر “زردی من از تو، سرخی تو از من” که در مراسم چهارشنبه سوری خوانده می‌شود، به مفهوم تبادل و تعویض نمادین بیماری و سلامتی است. این شعر بیانگر آرزوی رهایی از بیماری و غم و اندوه و جایگزینی آن با سلامتی و شادمانی است. مردم با پریدن از روی آتش، به طور نمادین بیماری و ناخوشی خود را به آتش می‌سپارند و در عوض، سلامتی و شادکامی را از آن دریافت می‌کنند.
- زردی من از تو: در این بیت، گوینده “من” زردی و بیماری خود را به آتش می‌دهد.
- سرخی تو از من: در این بیت، گوینده در ازای زردی خود، سرخی و سلامتی را از آتش می‌گیرد.
علاوه بر این، این شعر می‌تواند به مفاهیم دیگری نیز اشاره داشته باشد، از جمله:
- تعادل و برابری: تبادل زردی و سرخی بین “من” و “تو” نمایانگر تعادل و برابری در روابط بین انسان‌هاست.
- بخشش و ایثار: “من” با بخشیدن زردی خود به آتش، نوعی ایثار و از خودگذشتگی را نشان می‌دهد.
- امید و آرزو: امید و آرزوی انسان، رهایی از مشکلات و رسیدن به زندگی بهتر است.
سبزی‌پلو با ماهی عید
سبزی پلو با ماهی، یکی از محبوب‌ترین و سنتی‌ترین غذاهای ایرانی است که در شب عید نوروز در اکثر نقاط ایران پخته می‌شود. این غذا نمادی از شادکامی، برکت و سرزندگی است.
مواد لازم برای تهیه سبزی پلو با ماهی:
- برنج: 4 پیمانه
- سبزی پلویی: 500 گرم
- ماهی: 2 عدد (قزل آلا، سالمون یا هر نوع ماهی دلخواه)
- نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
- آبلیمو: 1 قاشق غذاخوری
- زعفران دم کرده: به مقدار لازم
- آرد: 1 پیمانه
- تخم مرغ: 2 عدد
- آرد سوخاری: 1 پیمانه
- روغن: به مقدار لازم
طرز تهیه سبزی پلو با ماهی:
- برنج را از چند ساعت قبل خیس کنید.
- سبزی پلویی را پاک کنید و بشویید.
- سبزی را به همراه کمی آب و نمک بپزید تا نرم شود.
- برنج را آبکش کنید و در قابلمه بریزید.
- زعفران دم کرده، نمک، فلفل و زردچوبه را به برنج اضافه کنید.
- برنج را دم کنید.
- ماهی را پاک کنید و بشویید.
- ماهی را به همراه نمک، فلفل و زردچوبه مزه دار کنید.
- ماهی را در روغن سرخ کنید.
- سبزی پلو را در ظرف مورد نظر بریزید و ماهی را روی آن قرار دهید.
- سبزی پلو با ماهی را با سالاد و سایر مخلفات سرو کنید.
سیزده بدر
سیزدهمین روز فروردین، سیزده بدر نام دارد. در تقویم‌های رسمی ایران، پس از انقلاب، این روز روز طبیعت نامگذاری شده‌است و از تعطیلات رسمی است. سیزده بدر، روزی برای گذران وقت در طبیعت، صلح و دوستی و تجدید دیدار با اقوام و خویشان است.
تاریخچه سیزده بدر
ریشه سیزده بدر به دوران ایران باستان و آئین زرتشت باز می‌گردد. در آن زمان، مردم ایران معتقد بودند که در روز سیزدهم فروردین، نحسی سیزده به پایان می‌رسد و به همین دلیل، به دشت و صحرا می‌رفتند و با شادی و پایکوبی، این روز را جشن می‌گرفتند.
آداب و رسوم سیزده بدر
سیزده بدر با آداب و رسوم متنوعی همراه است که از دیرباز تاکنون سینه به سینه نقل شده است. مهم‌ترین رسم سیزده بدر، گذراندن وقت در طبیعت و به دامان طبیعت رفتن است. مردم در این روز به پارک‌ها، جنگل‌ها و سایر مکان‌های طبیعی می‌روند و از زیبایی‌های طبیعت لذت می‌برند.سبزه گره می‌زنند و آرزو می‌کنند.